Буйрак учун зарарли озиқ-овқатлар: Нималардан сақланиш керак?

Буйрак учун зарарли озиқ-овқатлар: Нималардан сақланиш керак?

Буйраклар организмнинг суюқлик ва минерал балансини сақлаш, ортиқча суюқлик ва чиқиндиларни филтрлаш каби вазифаларни бажарувчи муҳим органлардан бири ҳисобланади. Буйраклар нотўғри ишлай бошласа, бутун организмнинг соғлиғи хавф остида бўлади. Тўғри овқатланиш буйрак соғлигини сақлаш учун муҳимдир. Баъзи озиқ-овқатлар буйракларга зарар етказиши ёки уларнинг фаолиятини пасайтириши мумкин. Буйрак касалликлари ривожланишининг олдини олиш учун зарарли маҳсулотлардан сақланиш лозим. Қуйида буйрак соғлиги учун хавфли бўлган озиқ-овқатлар ва улардан қандай қочиш кераклиги ҳақида фойдали маълумотлар келтирилган.

1. Туз ва тузга бой маҳсулотлар

Туз (натрий) буйракларга энг кўп зарар етказадиган моддалар қаторига киради. Натрийнинг ортиқча миқдори танада суюқликни ушлаб туради, бу эса қон босимини оширади ва буйракларга ортиқча юк туширади. Натижада, қон босими кўтарилиб, буйракларнинг филтрлаш қобилияти ёмонлашади. Тузга бой маҳсулотлар қуйидагилар:

• Консервалар
• Тузланган гўшт ва балиқ
• Чипс ва фастфуд
• Ишлаб чиқарилган газаклар

Буйрак соғлигини сақлаш учун туз истеъмолини камайтириш ва озиқ-овқатларнинг таркибидаги натрий миқдорига эътибор бериш лозим. Тавсия этилган туз миқдори кунига 5 граммдан ошмаслиги керак.

2. Оқсилга бой маҳсулотлар

Оқсиллар организм учун муҳим озуқа моддаларидан бири бўлса-да, уларнинг ортиқча истеъмоли буйракларга зарар етказиши мумкин. Оқсиллар метаболизм натижасида ҳосил бўладиган чиқиндиларни буйраклар орқали чиқариб ташлаш керак бўлади. Оқсилнинг ҳаддан ташқари миқдори буйракларга қўшимча юк туширади ва уларнинг фаолиятини пасайтиради, айниқса, буйрак касалликлари мавжуд бўлса. Ҳайвон оқсилларига бой маҳсулотлардан ортиқча истеъмол қилиш керак эмас, жумладан:

• Қизил гўшт
• Парранда гўшти
• Тухум
• Сут ва сут маҳсулотлари

Буйрак касалликлари билан оғриган беморлар оқсилни меъёрида истеъмол қилишлари керак ва ҳайвон оқсилларидан кўра ўсимлик оқсилларига (дуккакли ўсимликлар, ёнғоқлар) устунлик бериш тавсия этилади.

3. Шакар ва ширинликлар

Шакар ва ширинликлар буйрак соғлиғи учун зарарли бўлиши мумкин, чунки улар ортиқча вазн ва қандли диабетни келтириб чиқаради. Диабет эса буйрак касалликларининг энг кенг тарқалган сабабларидан бири ҳисобланади. Қондаги юқори шакар миқдори буйраклардаги қон томирларини шикастлайди ва уларнинг филтрлаш қобилиятини бузади. Шакар ва шакарли маҳсулотлар қуйидагилар:

• Ширин газланган ичимликлар
• Торт ва пирожнийлар
• Конфетлар ва печенелар
• Қанд ва шоколад

Соғлом овқатланиш учун шакар истеъмолини камайтириш ва табиий ширинликларга (мевалар) устунлик бериш тавсия этилади.

4. Калийга бой маҳсулотлар

Буйраклар калийни танадан чиқариб ташлашда муҳим рол ўйнайди. Агар буйраклар тўғри ишламаса, калий танада тўпланиб, юрак фаолиятини бузиши мумкин. Шунинг учун буйрак касалликлари мавжуд бўлганда калийга бой озиқ-овқатлардан сақланиш лозим. Калийга бой маҳсулотлар қуйидагилардир:

• Банан
• Авокадо
• Картошка
• Помидор
• Қуруқ мевалар (майиз, ўрик)

Калий миқдорини назорат қилиш учун сабзавотларни қайнатиб, уларнинг таркибидаги калий миқдорини камайтириш мумкин.

5. Фосфорга бой маҳсулотлар

Фосфор буйраклар томонидан чиқарилиши керак бўлган яна бир минерал ҳисобланади. Буйраклар нотўғри ишласа, танада фосфор миқдори кўпаяди ва бу суякларнинг заифлашишига олиб келиши мумкин. Буйрак соғлигини сақлаш учун фосфорга бой маҳсулотларни истеъмолини камайтириш лозим. Фосфорни кўп миқдорда ўз ичига оладиган озиқ-овқатлар:

• Сут ва сут маҳсулотлари
• Қизил гўшт
• Балиқ
• Жигар ва буйрак каби ички аъзолар

Фосфор миқдорини назорат қилиш учун ушбу озиқ-овқатларни чеклаш ва улар ўрнига бошқа соғлом манбаларни танлаш лозим.

6. Газланган ва ширин ичимликлар

Газланган ичимликлар таркибида кўп миқдорда шакар ва фосфор мавжуд. Бу ичимликлар нафақат буйракларга зарар етказади, балки қандли диабет ва ортиқча вазннинг ривожланишига сабаб бўлади. Айниқса, «диет» номли ичимликлар таркибида сунъий ширинлаштирувчилар ва фосфатлар бўлиб, улар буйрак фаолиятини пасайтириши мумкин. Шунинг учун бу турдаги ичимликларни камайтириш ёки бутунлай тарк этиш тавсия этилади.

7. Спиртли ичимликлар

Спиртли ичимликлар буйраклар ва жигарга катта зарар етказади. Алкогол буйракларнинг филтрлаш қобилиятини пасайтириб, суюқлик балансини бузади. Кўп миқдорда спиртли ичимликлар истеъмол қилиш буйрак касалликлари хавфини оширади. Шунингдек, алкоголнинг кўп истеъмоли қон босимини оширади, бу эса буйракларга салбий таъсир қилади.

8. Қаҳва ва кофеинли ичимликлар

Кофеинли ичимликлар, жумладан, қаҳва, энергетик ичимликлар ва чой, буйрак фаолиятига таъсир қилиши мумкин. Кофеин диуретик таъсирга эга бўлиб, буйраклар орқали ортиқча суюқлик чиқарилишини тезлаштиради. Шунингдек, кофеин қон босимини оширади ва буйракларга ортиқча юк бўлади. Буйрак касалликлари мавжуд бўлган одамлар учун кофеин миқдорини назорат қилиш тавсия этилади.

9. Ишлаб чиқарилган ва қайта ишланган маҳсулотлар

Қайта ишланган озиқ-овқатлар (консервалар, колбаса, чипс, тайёр овқатлар) кўпинча туз, шакар, ёғ ва кимёвий моддалар билан бойитилган бўлади. Ушбу маҳсулотлар буйраклар учун жуда зарарли бўлиши мумкин. Уларни истеъмол қилиш ортиқча натрий ва фосфор миқдорини келтириб чиқариб, буйракларга катта юк бўлади.

10. Транс-ёғлар

Транс-ёғлар қайта ишланган ёғлар бўлиб, улар кўпинча фастфуд, чипс, печенелар ва ширинликлар таркибида мавжуд. Ушбу ёғлар қондаги ёмон холестерин миқдорини оширади ва юрак, буйрак каби органларга зарар етказади. Транс-ёғлардан сақланиш ва ўрнига соғлом ёғ манбаларидан (зайтун ёғи, ёнғоқлар, авокадо) фойдаланиш тавсия этилади.

Хулоса

Буйрак соғлигини сақлаш учун нотўғри овқатланишдан сақланиш ва зарарли озиқ-овқатларни камайтириш муҳимдир. Туз, шакар, фосфор, калий ва оқсилга бой маҳсулотлар буйракларга зарар етказиши мумкин, шунинг учун уларни меъёрида истеъмол қилиш ёки уларнинг ўрнига соғлом