Чангга бўлган аллергия: Сабаблари ва уни бошқариш усуллари

Чангга бўлган аллергия: Сабаблари ва уни бошқариш усуллари

Чангга аллергия – бу чангдаги микроскопик зарралар билан алоқа қилиш натижасида иммун тизимининг ҳаддан ташқари сезгирлиги туфайли юзага келадиган аллергик ҳолатдир. Уйда ёки ташқарида тўпланадиган чанг кўп одамлар учун нафас олишни қийинлаштириши, тери ва кўз қичишишини келтириб чиқариши мумкин. Чанг аллергиясини бошқариш қийин бўлиши мумкин, аммо тўғри чора-тадбирлар орқали бу ҳолатни назорат қилиш мумкин. Ушбу мақолада чангга бўлган аллергиянинг сабаблари ва уни бошқариш усуллари ҳақида маълумот берамиз.

Чангга бўлган аллергиянинг сабаблари

Чангнинг ўзи аллергия чақирмайди. Аслида, чанг таркибидаги зарралар аллергик реаксияларни келтириб чиқаради. Қуйида чанг таркибидаги энг кенг тарқалган аллергенлар келтирилган:

1. Чанг кукуни
   Уй ичидаги чангнинг асосий қисми чанг кукуни деб аталадиган микроскопик ҳашаротлар зарраларидан иборат. Ушбу ҳашаротлар тўшаклар, юмшоқ мебеллар, гиламлар ва ёстиқларда яшайди. Чанг кукунлари тери заррачалари ва туклардан озиқланади, ва уларнинг нажаси аллергик реаксияларни келтириб чиқаради.
2. Моғор
   Моғор – нам жойларда, масалан, ҳаммом ва ошхонада ўсадиган замбуруғ. Моғорнинг спораси ҳаво орқали тарқалиб, нафас олиш йўлларига кирганда аллергик симптомларни келтириб чиқаради.
3. Ҳайвонлар жуни ва тери заррачалари
   Уй ҳайвонлари, масалан, мушук ва итларнинг жуни, тери заррачалари ва тупуги чангнинг таркибида бўлиб, баъзи одамларда аллергик реактсияларни келтириб чиқариши мумкин.
4. Ўсимлик чанги
   Баҳор ва ёз фаслларида гуллар ва дарахтлар чанг чиқаради. Бу чанглар ҳаво орқали тарқалади ва чанг аллергиясига қўшилиб, симптомларни кучайтиради.

Чангга бўлган аллергиянинг белгилари

Чанг аллергияси одатда нафас олиш йўллари ва кўзларга таъсир қилади. Аллергиянинг кучайиши чангга таъсир қилиш даражаси ва организмнинг сезгирлигига боғлиқ. Қуйида чанг аллергиясининг кенг тарқалган симптомлари келтирилган:

1. Бурун оқиши ва тиқилиши: Чанг аллергиясининг энг кенг тарқалган белгилари бурун оқиши, бурун тиқилиши ва аксиришдир. Бу белгиларга баъзида бурун қичишиши ҳам қўшилади.
2. Кўз ёшланиши ва қичишиши: Чанг аллергияси кўзнинг қизариши, қичишиши ва ёшланишига олиб келиши мумкин.
3. Йўтал ва нафас олиш қийинчиликлари: Чанг аллергиясидан азият чекаётган одамлар кўпинча йўтал, ҳансираш ва нафас олиш қийинчиликларини ҳис қиладилар. Айрим ҳолларда бу астма аломатларига ўхшаш бўлиши мумкин.
4. Тери қичишиши ва тошмалар: Чанг аллергияси терига ҳам таъсир қилиши мумкин. Тери тошмалари, қичишиш ва қизариш кўпинча контакт дерматит билан бирга кузатилади.

Чангга бўлган аллергияни бошқариш усуллари

Чанг аллергиясини бутунлай йўқ қилиш қийин бўлиши мумкин, чунки чанг деярли ҳамма жойда мавжуд. Бироқ, бир қатор чоралар орқали чанг билан контактни камайтириш ва аллергик реаксияларни бошқариш мумкин.

1. Уй гигиенасини яхшилаш

Уйда гигиена қоидаларига қатъий риоя қилиш чанг аллергиясини камайтиришга ёрдам беради. Қуйидаги усуллар уй шароитида чангни камайтиришда самарали бўлиши мумкин:

• Мунтазам тозалаш: Уйни мунтазам равишда чангдан тозалаш чанг кукунларининг тўпланишини камайтиради. Гиламлар, юмшоқ мебеллар, пардалар ва тўшакларни чангютгич билан тозалаш тавсия этилади.
• Тўшак ва ёстиқларни ҳимоя қилиш: Чанг кукунларининг тўшак ва ёстиқларда тўпланишининг олдини олиш учун аллергияга қарши махсус қопламалардан фойдаланиш мумкин. Ёстиқ ва кўрпа-чойшабларни мунтазам ювиш ҳам муҳимдир.
• Хоналарни шамоллатиш: Хонада ҳавонинг тозалигини таъминлаш учун мунтазам равишда шамоллатиш лозим. Аммо баҳор ва ёзда ўсимлик чанглари кўп бўлган пайтларда ойналарни ёпиш тавсия этилади.
• Намликни назорат қилиш: Моғорнинг ўсишини камайтириш учун нам жойларда ҳавони қуруқ сақлаш муҳимдир. Ҳаво намлагичлардан фойдаланиш орқали хонадаги ҳавони тозалаш мумкин.

2. Дори воситаларидан фойдаланиш

Чанг аллергиясини даволаш учун антигистаминлар, бурун спрейлари ва бошқа дори воситалари қўлланилиши мумкин. Қуйидаги дори воситалари чанг аллергиясини бошқаришда ёрдам беради:

• Антигистамин дорилар: Антигистамин дорилар қичишиш, бурун оқиши ва кўз ёшланишини камайтиришга ёрдам беради.
• Бурун спрейлари: Кортикостероид бурун спрейлари бурундаги яллиғланишни камайтиради ва нафас олишни осонлаштиради.
• Деконгестантлар: Бурун тиқилишини енгиллаштириш учун деконгестант дорилар қўлланилиши мумкин. Бироқ, уларни узоқ муддат қўллаш тавсия этилмайди.

3. Табиий воситалардан фойдаланиш

Баъзи табиий усуллар чанг аллергиясини камайтиришда самарали бўлиши мумкин:

• Тузли эритма билан бурунни ювиш: Тузли сув билан бурунни ювиш чанг ва аллергенларни бурун йўлларидан тозалашга ёрдам беради. Бу нафас олишни енгиллаштиради ва бурун тиқилишини камайтиради.
• Буғли инҳалатсия: Буғли инҳалатсия бурун йўлларини очади ва аллергик симптомларни камайтиради.

4. Уй ҳайвонлари билан эҳтиёткор муносабатда бўлиш

Уй ҳайвонлари жуни чанг аллергиясини кучайтириши мумкин. Уйда ҳайвонлар бўлса, уларни мунтазам тозалаш ва уйнинг гигиенасига эътибор бериш керак. Ҳайвонлар учун алоҳида жой ажратиш ва уларни уйда ҳар жойга киритмаслик тавсия этилади.

Хулоса

Чангга бўлган аллергия кўплаб одамлар учун жиддий ноқулайлик келтириши мумкин. Бу аллергиянинг сабаби асосан чанг таркибидаги чанг кукунлари, ҳайвонлар жуни ва моғор билан боғлиқ. Аллергияни бошқариш учун уй гигиенасини яхшилаш, дори воситаларидан фойдаланиш ва табиий воситаларни қўллаш орқали симптомларни камайтириш мумкин. Чанг аллергиясини назорат қилишда даволаш усулларини шифокор билан маслаҳатлашиш ва тўғри чораларни кўриш муҳимдир.