Кўкрак Саратони Учун Қандай Турдаги Жарроҳлик Амалиётлари Мавжуд?
Кўкрак саратонини даволашда жарроҳлик амалиётлари муҳим ўрин тутади. Жарроҳлик саратон ҳужайраларини олиб ташлаш учун асосий усул бўлиб, касалликнинг босқичига, ўсманинг катталигига ва беморнинг умумий соғлиғига қараб турлича бўлади. Жарроҳлик усуллари беморнинг ҳаёт сифатини сақлаб қолиш ва касалликнинг қайта тикланиш хавфини камайтиришга қаратилган. Ушбу мақолада кўкрак саратони учун мавжуд жарроҳлик амалиётлари ҳақида батафсил маълумот берилади.
1. Лумпектомия
Лумпектомия — кўкракни сақлашга мўлжалланган жарроҳлик амалиётидир. Бу усулда фақат ўсма ва унинг атрофидаги зарарланган тўқималар олиб ташланади, кўкракнинг қолган қисми сақланади. Лумпектомия одатда ўсма кичик бўлганда ёки кўкракда бир нечта ўсмалар мавжуд бўлганда қўлланилади.
- Афзалликлари: Лумпектомия кўкрак шакли ва кўринишини сақлаб қолишга имкон беради, бемор учун эстетик натижа яхшироқ бўлади. Шунингдек, бу усулда кўкракнинг катта қисми сақланиб қолади, бу эса беморнинг психологик саломатлиги учун фойдали.
- Камчиликлари: Лумпектомия ўтказилгандан кейин кўпинча нурланиш терапияси талаб қилинади, чунки қолган саратон ҳужайраларини йўқ қилиш зарур бўлади.
2. Мастектомия
Мастектомия — кўкрак тўқималарини тўлиқ олиб ташлаш амалиёти бўлиб, ўсманинг катталиги, жойлашуви ва касалликнинг тарқалишига қараб қўлланилади. Бу усул кўкрак саратонининг бир нечта турларида самарали бўлиши мумкин ва жарроҳликнинг турли шакллари мавжуд:
- Тотал мастектомия: Бу усулда бутун кўкрак тўқимаси, жумладан, нипел ва ареола (кўкрак учининг атрофи) тўлиқ олиб ташланади. Лойиқли ҳолатларда бу усул касалликнинг тарқалишининг олдини олиш учун амалга оширилади.
- Радикал мастектомия: Бу усулда кўкрак тўқимаси, кўкрак мушаклари ва қўлтиқ остидаги лимфа тугунлари олиб ташланади. Радикал мастектомия асосан саратон тананинг бошқа қисмларига тарқалганида ёки лимфа тугунларига етиб борганида қўлланилади.
- Модификатсияланган радикал мастектомия: Бу усулда кўкрак тўқимаси ва қўлтиқ остидаги лимфа тугунлари олиб ташланади, аммо кўкрак мушаклари сақланиб қолади. Модификатсияланган радикал мастектомия кўкрак саратонининг тарқалиш эҳтимоли юқори бўлганда тавсия этилади.
3. Нипел-Сақловчи Мастектомия
Нипел-сақловчи мастектомия усулида кўкракдаги ўсма ва унинг атрофидаги тўқималар олиб ташланади, аммо кўкракнинг нипел ва ареола қисми сақланиб қолади. Бу усул эстетик жиҳатдан фойдали ҳисобланади, чунки кўкракнинг ташқи кўриниши сақланади. Нипел-сақловчи мастектомия ўсма нипел яқинида жойлашмаган беморларга тавсия этилади.
- Афзалликлари: Эстетик натижа яхшироқ бўлиб, бемор учун психологик жиҳатдан кўпроқ қулайлик яратади.
- Камчиликлари: Нипел ва ареола сақланганда касалликнинг қайта тикланиш хавфи юқори бўлиши мумкин, шунинг учун жарроҳликдан кейин қўшимча даволаш талаб қилиниши мумкин.
4. Қўлтиқ Остидаги Лимфа Тугунларини Олиб Ташлаш
Саратон кўкракдан ташқарига тарқалганида ёки лимфа тугунларига етиб борганида, қўлтиқ остидаги лимфа тугунларини олиб ташлаш зарур бўлади. Бу амалиётда қўлтиқ остидаги бир неча лимфа тугуни олиб ташланади ва уларнинг саратон билан зарарланган ёки зарарланган эмаслиги текширилади. Бу усул лимфа тизимида саратон тарқалганлигини аниқлашда муҳим аҳамиятга эга.
- Сентинел лимфа тугуни биопсияси: Бу усулда биринчи лимфа тугуни (сентинел тугун) олиб ташланиб, у текширилади. Агар бу тугун саратон билан зарарланган бўлса, қўшимча лимфа тугунлари ҳам олиб ташланади.
- Қўлтиқ остидаги лимфа тугунлари дисексияси: Кўкрак саратонининг илғор босқичларида қўлланилади ва кўпроқ лимфа тугунлари олиб ташланади.
5. Кўкракни Реконструксия Қилиш
Кўкракни реконструксия қилиш — кўкракни эстетик жиҳатдан тиклаш учун амалга ошириладиган жарроҳликдир. Бу амалиёт мастектомиядан кейин ёки баъзи ҳолларда лумпектомиядан кейин бажарилиши мумкин. Кўкрак реконструксияси бир неча усулларда амалга оширилади:
- Сунъий имплантлар ёрдамида: Кўкрак шаклини тиклаш учун силикон ёки тузли имплантлар жойлаштирилади.
- Ўз танасидан олинган тўқималар ёрдамида: Баъзи ҳолларда беморнинг ўз танасидаги ёғ ёки мушак тўқимаси (масалан, қорин ёки бел соҳасидан) кўкракни тиклаш учун ишлатилади.
Кўкрак реконструксияси амалиёти бир вақтда мастектомия билан амалга оширилиши мумкин ёки кейинроқ, беморнинг аҳволига қараб, режалаштирилиши мумкин.
Хулоса
Кўкрак саратони жарроҳлик амалиётлари касалликнинг турига, босқичига ва беморнинг соғлиғига қараб танланади. Лумпектомия кўкракни сақлаб қолишга имкон беради, мастектомия эса ўсмани тўлиқ олиб ташлашни таъминлайди. Шунингдек, нипел-сақловчи мастектомия ва қўлтиқ остидаги лимфа тугунларини олиб ташлаш амалиётлари ҳам самарали бўлиши мумкин. Кўкрак реконструксияси жарроҳлик натижасида кўкракни тиклаш имконини беради. Ҳар бир бемор учун жарроҳлик даволаш режаси индивидуал равишда тузилади, шифокорлар эса беморнинг соғлиғини ва касалликнинг хусусиятларини ҳисобга олади.
