ОИТС ва Бошқа Жинсий Йўл Билан Юқадиган Инфексиялар Орасидаги Фарқлар
Жинсий йўл билан юқадиган инфексиялар (ЖЮИ) турли патогенлар томонидан келтириб чиқарилади ва соғлиқни сақлашда жиддий муаммоларга олиб келиши мумкин. ОИТС (Ўзаро Иммунитет Танқислиги Синдроми) – бу энг хавфли ва кенг тарқалган жинсий йўл билан юқадиган инфексиялардан биридир, лекин бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфексиялар билан фарқланади. Ушбу мақолада ОИТС ва бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфексиялар орасидаги фарқлар кўриб чиқилади.
1. ОИТС (Ўзаро Иммунитет Танқислиги Синдроми)
ОИТС, ёки ҲИВ (Ўзаро Иммунитет Танқислиги Вируси), иммун тизимининг бузилишига олиб келадиган вирустир. ҲИВ вирусининг асосий функсияси одам организмидаги иммун тизимининг марказий қисмларини – Т-ҳужайраларни йўқ қилишдир. Бу ҳолат узоқ вақт давомида симптомларсиз бўлиши мумкин, лекин инфексия ривожланиши билан одам иммунитети ёмонлашади, натижада организм бошқа инфексиялар ва касалликлар билан курашишда қийинчиликлар юзага келади.
ҲИВ белгилари:
- Эрта босқичдаги симптомлар: Грипп симптомлари, тана ҳароратининг кўтарилиши, тошма, бўйин безларининг шишиши ва умумий чарчоқ.
- Кеч босқичдаги симптомлар: Иммунитет танқислиги ривожланиши билан, АИДС (Ўзаро Иммунитет Танқислиги Синдроми) босқичи юзага келади, бунда кўплаб оппортунистик инфексиялар ва саратон касалликлари пайдо бўлади.
Олдини олиш усуллари:
- Кондомлардан фойдаланиш: Кондомлар ҲИВ ва бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфексияларни олдини олишда самарали воситадир.
- ПрЕП (Пре-Эхпосуре Пропҳйлахис): ҲИВнинг юқишини олдини олиш учун махсус дори-дармонларни қабул қилиш.
- Қўшимча: Дори-дармонлар билан даволаниш – Агар ҲИВ билан инфексияланган бўлсангиз, антиретровирус дори-дармонлар билан даволаниш иммунитетни мустаҳкамлашга ёрдам беради.
2. Гонорея (Гонококкал Инфексия)
Гонорея, гонококкус бактерияси (Неиссериа гоноррҳоеае) томонидан келтирилади ва жинсий алоқада юқади. Асосий симптомлари аёлларда вагина оқиши, қичишиш, оғриқ ва сийдик чиқаришда ноқулайликни ўз ичига олади. Эркакларда эса сийдик чиқаришда оғриқ, оқиш ва қизил тери каби симптомлар пайдо бўлади.
Гонорея белгилари:
- Аёлларда: Вагиналликдан номаъқул ҳидли оқиш, қичишиш, оғриқ ва сийдик чиқаришда ноқулайлик.
- Эркакларда: Сийдик чиқаришда оғриқ, оқиш, қизил тери ва оғриқ.
Олдини олиш усуллари:
- Кондомлардан фойдаланиш: Гонорея ва бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфексияларни олдини олишда самарали воситадир.
- Соғлом жинсий амалиёт: Барча жинсий шериклар билан хавфсиз жинсий алоқада бўлиш ва ягона шерик билан чекланиш гонорея хавфини камайтиради.
3. Чламйдиа (Чламйдиал Инфексия)
Чламйдиа, Чламйдиа трачоматис бактерияси томонидан келиб чиқади ва жинсий алоқада юқади. Бу инфексия кўпинча симптомларсиз бўлади, аммо баъзи ҳолатларда вагина оқиши, қичишиш, сийдик чиқаришда оғриқ ёки эркакларда уретрит симптомлари билан намоён бўлади.
Чламйдиа белгилари:
- Аёлларда: Вагиналликда ноқулайлик, оқиш, қичишиш ва сийдик чиқаришда оғриқ.
- Эркакларда: Сийдик чиқаришда оғриқ, оқиш ва қичишиш.
Олдини олиш усуллари:
- Кондомлардан фойдаланиш: Чламйдиа ва бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфексияларни олдини олишда самарали воситадир.
- Даволаниш: Агар инфексия аниқланса, антибиотиклар билан даволаниш керак.
4. Генитал Ҳерпес
Генитал ҳерпес, ҳерпес симплех вируси (ҲСВ) томонидан келиб чиқади. Бу вирус жинсий алоқада юқади ва оғриқли шишлар, қизил нуқта ёки тошма шаклида намоён бўлади. Генитал ҳерпес ҳаёт давомида давом этадиган инфектсия бўлиши мумкин.
Генитал ҳерпес белгилари:
- Оғриқли тошма ёки блистерлар: Генитал ҳудудда, аёллар ва эркаклар орасида.
- Қичишиш ва қизариш: Жинсий аъзоларда ва атрофидаги терида.
Олдини олиш усуллари:
- Кондомлардан фойдаланиш: Генитал ҳерпесни олдини олишда самарали воситадир, лекин тўлиқ ҳимоя таъминламайди.
- Антивирал дори-дармонлар: Ҳерпес ҳужумларини камайтириш ва симптомларни бошқариш учун дори-дармонлар қўлланилади.
Хулоса
Жинсий йўл билан юқадиган инфексиялар турли патогенлар томонидан келтирилади ва уларнинг ҳар бири ўзига хос белгиларга ва олдини олиш усулларига эга. ОИТС – бу иммун тизимини заифлаштирадиган энг жиддий инфектсиялардан биридир, бошқа инфексиялар эса кўпроқ локал симптомлар билан намоён бўлади. Ҳар бир инфексияни олдини олиш ва даволаш учун махсус усуллар мавжуд бўлиб, соғлом жинсий ҳаётни сақлаш учун эҳтиёткорлик ва вақтида тиббий ёрдам олиш жуда муҳимдир.
