Астма ва ҳаво ифлосланиши: Қандай эҳтиёт чораларини кўриш керак?

Астма ва ҳаво ифлосланиши: Қандай эҳтиёт чораларини кўриш керак?

Ҳаво ифлосланиши астма билан яшаётган одамлар учун жиддий хавф туғдиради. Нафас йўлларининг яллиғланиши ва тирнашига олиб келувчи ифлос ҳаво астма ҳужумларини тезлаштириши ёки аломатларини ёмонлаштириши мумкин. Ифлосланган ҳаво зарралари нафас олишни қийинлаштиради ва организмга зарар етказади. Шунинг учун астма билан яшовчилар ҳаво ифлосланишидан ҳимояланиш учун эҳтиёт чораларини кўришлари жуда муҳимдир. Қуйида астма ва ҳаво ифлосланиши ўртасидаги боғлиқлик ва қандай эҳтиёт чораларини кўриш кераклиги ҳақида батафсил маълумот келтирилган.

Ҳаво ифлосланиши астмага қандай таъсир қилади?

Ҳаво ифлосланиши асосан қуйидаги омиллар орқали астмани ёмонлаштириши мумкин:

1. Заррачалар (ПМ2.5 ва ПМ10): Бу заррачалар ҳаводаги чанг, тутун ва саноат чиқиндиларидан иборат бўлиб, нафас йўлларига кириб, уларнинг яллиғланишини кучайтиради. Бу эса нафас олишни қийинлаштиради ва астма ҳужумларига сабаб бўлади.
2. Озон (О3): Озон ҳаво ифлосланишининг кучли компонентларидан бири бўлиб, нафас йўлларига зарар етказади. Ҳаво таркибидаги озон даражаси юқори бўлган кунларда астма белгилари кучайиши кузатилади.
3. Азот диоксиди (НО2): Автомобил чиқиндилари ва саноат корхоналари ҳаво ифлосланишини кучайтирадиган асосий омиллардан биридир. Азот диоксиди нафас йўлларини тирнаш хусусиятига эга ва астма билан оғриганлар учун хавф туғдиради.

Ҳаво ифлосланишидан ҳимояланиш учун эҳтиёт чоралар

Астма билан яшаётган одамлар учун ҳаво ифлосланишидан ҳимояланиш нафас олишни яхшилаш ва астма ҳужумларининг олдини олишда катта рол ўйнайди. Қуйидаги чоралар ҳаво ифлосланишидан ҳимояланиш ва астма белгилари камайишига ёрдам беради:

1. Ҳаво сифатини кузатиш

Ҳаво ифлосланишидан ҳимояланишнинг биринчи қадамларидан бири ҳаво сифатини кузатиб боришдир. Кўпгина мамлакатларда ҳаво сифатини кузатиш учун махсус хизматлар мавжуд бўлиб, улар ҳаводаги ифлосланиш даражаси ҳақида маълумот беради. Ушбу маълумотларга таяниб, очиқ ҳавода ҳаракат қилиш ёки уйда қолиш тўғрисида қарор қабул қилиш мумкин.

• Нима қилиш керак?
  • Ҳаво сифати индекси (АҚИ) ҳақида маълумот олиш учун махсус иловалардан фойдаланинг ёки маҳаллий янгиликлар орқали ҳаво сифати ҳақида маълумот олинг.
  • Ҳаво сифати паст бўлган кунларда ташқарида кўп вақт ўтказишдан сақланинг.

2. Нафас олишни енгиллаштирувчи воситалардан фойдаланиш

Агар ҳаво ифлосланиши юқори бўлса, нафас олишни енгиллаштирувчи воситалардан, масалан, инҳалерлар ёки небулайзерлардан фойдаланиш керак. Астма билан оғриган одамлар ҳаво ифлосланган кунларда аломатлар пайдо бўлишидан олдин инҳалерларни қўллашлари муҳимдир.

• Нима қилиш керак?
  • Шифокор томонидан буюрилган инҳалерларни ёнингизда олиб юринг ва зарурат туғилганда фойдаланинг.
  • Ҳаво ифлосланган кунларда профилактик равишда инҳалерларни қўллашни ўйлаб кўринг.

3. Ҳаво филтрлари ва тозалагичлар

Уй шароитида ҳаво ифлосланишини камайтириш учун ҳаво тозалаш воситаларидан фойдаланиш тавсия этилади. Ҳаво тозалагичлар чанг ва бошқа зарарли заррачаларни филтрлаб, тоза ҳаво билан таъминлайди. Айниқса, аллергенлар ва чангга сезгир бўлган одамлар учун уй ичидаги ҳаво сифатини яхшилаш муҳимдир.

• Нима қилиш керак?
  • Уйингизда ҳаво тозалагичлардан фойдаланинг, айниқса, ётоқхонада. Бу жойда ҳавони тоза сақлаш астма белгилари камайишига ёрдам беради.
  • Ҳаво тозалагичларда аллергенларни филтрлаш учун махсус ҲЕПА филтрлардан фойдаланинг.

4. Машқларни хавфсиз шароитда ўтказиш

Жисмоний машқлар нафас олишни яхшилайди, аммо ҳаво ифлосланган жойларда машқ қилиш астма белгилари кучайишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун очиқ ҳавода машқ қилишни режалаштирганда ҳаво сифати яхши бўлган вақтни танлаш муҳимдир.

• Нима қилиш керак?
  • Ҳаво сифати яхши бўлган эрта тонг ёки кечқурун вақтларини танлаб очиқ ҳавода машқ қилинг.
  • Ҳаво ифлосланган кунларда ёпиқ жойларда машқ қилиш ёки сузиш каби паст ифлосланиш даражаси бўлган машғулотларга эътибор беринг.

5. Уй шароитида тозаликни сақлаш

Уй ичидаги ҳаво сифатини яхшилаш учун мунтазам тозалаш ишлари олиб бориш керак. Чанг ва моғор каби ҳаво ифлосланишини келтириб чиқарувчи омиллар нафас олишга зарар етказади.

• Нима қилиш керак?
  • Уйда чангюткич билан тозалаш ишларини мунтазам равишда амалга оширинг.
  • Моғор пайдо бўлишининг олдини олиш учун уй ичидаги намлик даражасини кузатиб боринг.

6. Ҳаво ифлосланишидан ҳимоя қилувчи ниқоблар

Оғир ҳаво ифлосланиши кузатилаётган ҳудудларда ташқарида вақт ўтказиш зарур бўлса, ниқоблардан фойдаланиш тавсия этилади. Махсус ҳаво филтрловчи ниқоблар ҳаводаги зарарли зарраларни нафас йўлларига тушишини олдини олади.

• Нима қилиш керак?
  • Н95 ёки шунга ўхшаш ҳаво филтрлайдиган ниқоблардан фойдаланинг, чунки бу ниқоблар заррачаларни филтрлайди ва нафас олишни яхшилайди.
  • Ниқобни тўғри кийишга ва уни мунтазам алмаштиришга эътибор беринг.

Хулоса

Ҳаво ифлосланиши астма билан яшаётган одамлар учун жиддий хавф туғдиради. Ифлосланган ҳаво нафас йўлларининг яллиғланишини кучайтириб, астма белгилари ва ҳужумларини қўзғатиши мумкин. Шунинг учун ҳаво ифлосланишидан ҳимояланиш, ҳаво сифати ҳақида маълумот олиш, инҳалерлардан фойдаланиш ва ҳаво филтрлари орқали нафас олишни яхшилаш астма билан яшовчи одамлар учун жуда муҳимдир. Бу чоралар орқали астма ҳужумларини камайтириш ва нафас олишни енгиллаштириш мумкин.