Астмани кучайтирадиган ҳаводаги аллергенлар: Улардан қандай ҳимояланиш керак?
Астма билан оғриган одамлар учун ҳаводаги аллергенлар нафас олишни қийинлаштирувчи асосий омиллардан бири бўлиши мумкин. Ҳаводаги аллергенлар нафас йўлларини тирнаш хусусиятига эга бўлиб, яллиғланишни кучайтиради ва астма аломатларини ёмонлаштиради. Аллергияга мойил бўлган одамлар учун астма ҳужумларини олдини олишда ҳаводаги аллергенлардан ҳимояланиш муҳим аҳамиятга эга. Қуйида астмани кучайтирадиган асосий аллергенлар ва улардан ҳимояланиш усуллари ҳақида сўз юритамиз.
1. Гул чанглари
Баҳор ва ёз ойларида ҳаводаги гул чанглари астма билан оғриган одамлар учун жиддий хавф туғдиради. Гул чанглари нафас йўлларига тушиб, яллиғланишни кучайтириши ва астма ҳужумини қўзғатиши мумкин. Бу даврда гул чанглари кўпинча очиқ ҳавода учрайди.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Баҳор ва ёз ойларида гул чанглари даражаси юқори бўлган пайтларда очиқ ҳавода камроқ бўлишга ҳаракат қилинг.
- Деразаларни ёпиқ ҳолда сақланг ва чангга қарши ҳаво филтрлари ишлатинг.
- Ташқаридан қайтгандан сўнг кийимларингизни алмаштиринг ва юз-қўлларни ювишни одат қилинг.
2. Уй чанги ва чанг чангалари
Уй ичидаги чанг ва чанг чангалари астмани кучайтирувчи аллергенлар ҳисобланади. Уй чанглари нафас йўлларига кирганда яллиғланишни қўзғатиши мумкин, бу эса астма ҳужумига олиб келади. Айниқса, тўшаклар, гиламлар ва ёстиқлар чанг чангаларининг асосий йиғиладиган жойларидир.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Уйни мунтазам равишда тозаланг, чангюткич ва нам латта билан чанг тозалашни амалга оширинг.
- Ёстиқ ва кўрпаларга чангдан ҳимоя қилувчи қопламалар қўлланг.
- Гиламларни тез-тез тозалаб туриш ёки уйдан гиламларни олиб ташлаш фойдали бўлиши мумкин.
3. Уй ҳайвонлари жунлари ва териси
Уй ҳайвонларининг жунлари ва териси ҳам астма белгилари кучайишига сабаб бўладиган кучли аллергенлардир. Уй ҳайвонлари терисидан ажраладиган аллергенлар нафас йўлларини тирнаш хусусиятига эга ва бу астма ҳужумига олиб келиши мумкин. Айниқса, итлар ва мушуклар астмани кучайтирувчи энг кенг тарқалган уй ҳайвонларидир.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Агар уй ҳайвонлари сизда аллергия қўзғатса, улар билан тўғридан-тўғри алоқани камайтиринг ва уларни ётоқхонангизга киритманг.
- Уй ҳайвонларини мунтазам чўмилтиринг ва уйда ҳаво тозалагичлардан фойдаланинг.
- Ҳайвонлар билан яқин алоқада бўлганингизда, қўлларни яхшилаб ювиш одатини шакллантиринг.
4. Моғор ва замбуруғлар
Уй ичидаги намлик сабабли пайдо бўладиган моғор ва замбуруғлар астма билан оғриган одамлар учун хавфли аллергенлардир. Моғор нафас йўлларига кирганда яллиғланишни кучайтириб, нафас қисилиши ва астма ҳужумларини қўзғатади. Моғор одатда ҳожатхоналар, ертўлаларда ёки нам жойларда пайдо бўлади.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Уй ичидаги намликни камайтириш учун ҳаво қуритувчи мосламалардан фойдаланинг.
- Ҳожатхона ва бошқа нам жойларда мунтазам тозалаш ишларини олиб боринг ва моғорни тозалаш учун махсус воситалардан фойдаланинг.
- Уйда ҳавони тез-тез шамоллатиб туринг.
5. Сигарет тутуни
Сигарет тутуни нафақат чекувчилар учун, балки астма билан оғриган одамлар учун ҳам катта хавф туғдиради. Пассив чекиш ҳам нафас йўлларини тирнаш хусусиятига эга бўлиб, астма ҳужумларини тезлаштиради. Сигарет тутуни нафас йўлларининг торайишига олиб келади ва астма аломатларини кучайтиради.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Чекишдан тўлиқ воз кечинг ва чекувчилар билан ёпиқ жойларда бўлишдан сақланинг.
- Уй ва автомобилингизда сигарет чекишни қатъиян тақиқланг.
- Тутунли жойлардан узоқроқ бўлишга ҳаракат қилинг ва ҳаво филтрлари ишлатиш орқали ҳавони тозаланг.
6. Ҳаво ифлосланиши
Шаҳар жойларида ҳаво ифлосланиши астмани кучайтирувчи омиллардан биридир. Транспорт воситалари тутуни, саноат чиқиндилари ва кимёвий моддалардан иборат ҳаво нафас йўлларига зарар етказиши ва астма белгилари ёмонлашишига олиб келиши мумкин.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Ифлосланган жойларда узоқ вақт бўлмасликка ҳаракат қилинг ва тоза ҳаво бўлган жойларда машғулотлар олиб боринг.
- Уйингизда ҳаво тозалагичлардан фойдаланинг ва ҳавони тез-тез шамоллатиб туринг.
- Ҳаво ифлосланиши юқори бўлган кунларда очиқ ҳавода машқлар қилишдан сақланинг.
7. Кучли ҳидлар ва кимёвий моддаларнинг таъсири
Баъзи кимёвий моддалар ва кучли ҳидлар астмани кучайтириши мумкин. Парфюмерия, маиший кимё воситалари ва бошқа кучли ҳидли маҳсулотлар нафас йўлларининг тирнашига олиб келади ва астма ҳужумларини келтириб чиқариши мумкин.
- Қандай ҳимояланиш керак?
- Кучли ҳидли моддалар ва кимёвий воситалардан сақланинг.
- Тозалаш воситаларидан фойдаланишда эҳтиёткор бўлинг ва хавфсиз, табиий воситаларни танланг.
- Ҳавони тез-тез шамоллатиб туринг ва кучли ҳидлардан қочишга ҳаракат қилинг.
Хулоса
Астма билан яшаётган одамлар учун ҳаводаги аллергенлардан ҳимояланиш нафас олишни яхшилаш ва астма ҳужумларини камайтириш учун муҳимдир. Гул чанглари, уй чанглари, уй ҳайвонлари жунлари, моғор, сигарет тутуни ва ҳаво ифлосланиши астма белгилари кучайишига сабаб бўладиган асосий аллергенлардир. Тўғри ҳимоя чоралари, масалан, уйни тоза сақлаш, ҳаво филтрлари ишлатиш ва аллергенлардан сақланиш, астма билан сифатли ҳаёт кечиришга ёрдам беради.
