Болаларда аллергия: Белгилари ва даволаш усуллари

Болаларда аллергия: Белгилари ва даволаш усуллари

Болаларда аллергия кўп учрайдиган ҳолатлардан бири бўлиб, турли аллергенлар билан мулоқотда бўлганларида иммун тизимининг нотўғри реаксияси туфайли келиб чиқади. Болаларнинг организми баъзан озиқ-овқат, чанг, ҳайвонлар жуни, дори воситалари ва бошқа аллергенларга сезгир бўлиши мумкин. Ушбу мақолада болаларда аллергия белгилари ва уни даволаш усуллари ҳақида маълумот берамиз.

Болаларда аллергиянинг белгилари

Аллергиянинг белгилари болаларда турли кўринишда намоён бўлиши мумкин. Ҳар бир бола индивидуал бўлганидек, уларнинг аллергик реаксиялари ҳам ўзига хос бўлади. Қуйида болаларда энг кенг тарқалган аллергик симптомлар келтирилган:

1. Тери тошмалари ва қичишиш: Бу аллергиянинг энг кўп учрайдиган белгиларидан биридир. Тери юзасида қизил тошмалар пайдо бўлиб, қаттиқ қичишиш ҳисси билан бирга кечади. Кўпинча бу аломат озиқ-овқат ёки дори аллергияси билан боғлиқ бўлади.
2. Бурун оқиши ва тиқилиши: Чанг, ҳайвон жунига аллергияси бўлган болаларда бурун оқиши, тиқилиш ва доимий аксириш белгилари кузатилади. Бу белгиларга шунингдек бурун қичиши ва яллиғланиши ҳам қўшилиши мумкин.
3. Кўзнинг қичиши ва ёшланиши: Болаларда чанг ёки ўсимлик чангларига аллергия бўлганида кўзлар қичишиши ва ёшланиши кузатилади. Бу ҳолатда кўзлар қизил ва шишган кўринишда бўлиши мумкин.
4. Йўтал ва нафас олиш қийинчиликлари: Аллергик йўтал ва нафас олиш қийинчиликлари болаларда астма ёки чангга сезгирлик белгиси бўлиши мумкин. Баъзан бу симптомлар бронхиал астма билан боғлиқ бўлиши мумкин.
5. Ошқозон-ичак тизими симптомлари: Баъзи озиқ-овқат аллергиялари болаларда ошқозон-ичак тизимига таъсир қилиб, кўнгил айниши, қусиш, диарея ёки қорин оғриғи келтириб чиқариши мумкин.
6. Оғир аллергик реактсия (анафилаксия): Анафилаксия болаларда жуда кам учрайди, аммо бу энг хавфли ҳолатдир. Бу ҳолатда болада нафас олиш қийинлашади, қон босими тушади ва шишиш кузатилади. Анафилаксия ҳаёт учун хавфли бўлиб, зудлик билан тиббий ёрдам талаб этилади.

Болаларда аллергияни ташхислаш

Болаларда аллергияни ташхислаш учун бир қатор таҳлиллар ва тестлар ўтказилади. Бу тестлар аллергиянинг аниқ сабабини аниқлашда ёрдам беради:

• Тери тести: Шифокор боланинг терисига оз миқдорда турли аллергенларни қўллайди ва аллергик реаксияга қараб ташхис қўяди. Агар аллергия мавжуд бўлса, тери устида қизариш ёки шиш пайдо бўлади.
• Қон тести: Қонда иммуноглобулин Э (ИгЕ) антитаначаларининг миқдорини ўлчаш орқали бола қайси моддага сезгирлигини аниқлаш мумкин.
• Озиқ-овқат журналини юритиш: Агар озиқ-овқат аллергиясига шубҳа бўлса, ота-оналарга болаларининг нима еяётганини ва қайси симптомлар пайдо бўлаётганини кузатиш тавсия этилади.

Болаларда аллергияни даволаш усуллари

Болаларда аллергияни даволаш аллергиянинг турига ва оғирлик даражасига боғлиқ бўлиб, индивидуал ёндашувни талаб қилади. Қуйида болаларда аллергияни даволашнинг асосий усуллари келтирилган:

1. Аллергенлардан қочиш: Болаларда аллергияни даволашнинг энг самарали усули – аллерген билан контактни тўхтатишдир. Масалан, озиқ-овқат аллергиясида аллерген бўлган маҳсулотлар боланинг ратсионидан чиқариб ташланиши керак. Уйда ҳайвон жунига аллергияси бўлса, уй ҳайвонларини уйда сақлашдан сақланиш керак.
2. Антигистамин дорилар: Антигистамин дорилар аллергик симптомларни енгиллаштиришда ёрдам беради. Бу дорилар қичишиш, бурун оқиши, кўз ёшланиши каби симптомларни камайтиради. Шифокор томонидан тавсия этилган дозага қатъий риоя қилиш муҳимдир.
3. Кортикостероидлар: Агар аллергик реактсия кучли бўлса, шифокор кортикостероид препаратларини буюриши мумкин. Бу дорилар яллиғланишни камайтиришга ва симптомларни тезда енгиллаштиришга ёрдам беради.
4. Эпинефрин инъэктсияси (оғир ҳолларда): Анафилаксия хавфи бўлган болалар учун эпинефрин инъэктсияси керак бўлиши мумкин. Бу дорини ота-оналар болалар билан бирга олиб юришлари ва фавқулодда ҳолатларда қўллашлари лозим.
5. Иммунотерапия (аллергия ўқ-дори): Баъзи ҳолларда шифокор аллергенларга қарши иммунитетни ошириш учун аллергия ўқ-дориларини тавсия этиши мумкин. Бу усул аллергияга қарши узоқ муддатли ечим бериши мумкин, аммо бу даволаш жараёни узоқ вақт талаб қилиши мумкин.

Уй шароитида профилактика чораларини кўриш

Аллергияга дучор бўлган болаларни ҳимоя қилиш учун уй шароитида қуйидаги чораларни кўриш мумкин:

• Уйда гигиенага риоя қилиш: Уйда чангни камайтириш учун мунтазам равишда тозалаш ва чангютгичдан фойдаланиш муҳим. Шунингдек, юмшоқ мебеллар ва тўшакларни чангдан ҳимоя қилиш тавсия этилади.
• Хоналарни шамоллатиш: Уйда ҳаво тозалигини сақлаш учун хоналарни доимий равишда шамоллатиб туриш ва ҳаво филтрлари ўрнатиш фойдали.
• Тўғри овқатланиш: Озиқ-овқат аллергияси мавжуд бўлса, боланинг ратсионидан аллерген маҳсулотларни чиқариб ташлаш ва балансли овқатланишни таъминлаш лозим.

Хулоса

Болаларда аллергия симптомларини эрта аниқлаш ва тўғри даволаш орқали уларнинг соғлиғини сақлаш мумкин. Аллергенлардан қочиш, тўғри гигиенага риоя қилиш ва шифокор тавсияларига амал қилиш аллергияни назорат қилишда муҳим рол ўйнайди. Аллергик реактсияларни енгиллаштириш учун дори воситаларидан тўғри фойдаланиш ва оғир ҳолатларда эпинефрин инъэктсиясини қўллаш зарур. Болалар соғлиғи учун профилактика чораларини кўриш ота-оналарнинг асосий вазифаларидан биридир.