Депрессияга тушганингизни қандай билиш мумкин?

Депрессияга тушганингизни қандай билиш мумкин?

Депрессия руҳий саломатликнинг энг кенг тарқалган муаммоларидан бири бўлиб, у одамнинг ҳаётига жиддий таъсир кўрсатиши мумкин. Кўпчилик депрессияни оддий тушкунлик ёки стресс билан аралаштириб юбориши мумкин, аммо депрессиянинг ўзига хос белгиларини эрта аниқлаш муҳимдир. Ушбу мақолада депрессия ҳолатига тушганингизни қандай билишингиз мумкинлиги ҳақида батафсил маълумот берилади.

1. Кайфиятнинг узоқ вақт давомида пасайиши

Агар сиз икки ҳафта ёки ундан кўпроқ вақт давомида доимий равишда кайфиятингиз тушиб турганини сезсангиз, бу депрессиянинг дастлабки белгилари бўлиши мумкин. Оддий ҳаётий қийинчиликлардан фарқли ўлароқ, депрессияда бўлган одам кайфиятининг пастлигидан чиқиб кета олмайди. Ҳар қандай яхши янгиликлар ёки қизиқарли воқеалар ҳам кайфиятни яхшилай олмайди. Ўзингизни доимий равишда маъюс, умидсиз ва ҳеч нарсага қизиқмаслик ҳолатида ҳис қиласизми? Бу ҳолат депрессиянинг белгисидир.

2. Қизиқиш ва завқнинг йўқолиши

Депрессия ҳолатидаги одамлар кўпинча аввал завқ олган фаолиятларига қизиқишни йўқотадилар. Масалан, илгари севган машғулотларингиз, спорт билан шуғулланиш, дўстлар билан вақт ўтказиш энди сизга завқ бермайди. Депрессияда бўлган одамлар одатда пассив бўлиб қолади ва ҳатто оддий кундалик фаолиятларни ҳам қилишга куч топа олмайди.

3. Уйқу ва овқатланиш одатларининг ўзгариши

Депрессия инсоннинг жисмоний ҳолатига ҳам таъсир қилади. Кўпчилик депрессияга чалинганлар уйқу билан боғлиқ муаммоларга дуч келади. Баъзилари кўп ухлашни бошлайди, бошқалари эса ухлай олмайди ёки тунда тез-тез уйғонади. Озиқланиш одатлари ҳам ўзгариши мумкин. Баъзилари иштаҳасини йўқотади ва овқат ейишни истамайди, бошқаларда эса ортиқча иштаҳа пайдо бўлиб, ўзини овқат билан овутишга ҳаракат қилиши мумкин.

4. Энергия танқислиги ва чарчоқ

Депрессия кўпинча доимий чарчоқ ва энергия етишмаслиги билан кузатилади. Одамлар ҳатто оддий вазифаларни бажариш учун ҳам ўзларида куч топа олмайди. Масалан, кундалик ишларингизни бажаришда қийналаётганингизни ёки оддий ҳаракатлар ҳам сизга оғир туюлаётганини ҳис қилсангиз, бу депрессиянинг белгиси бўлиши мумкин. Чарчоқ билан бирга, жисмоний фаолликдан қочиш ва кун бўйи ётиш ёки ўтиришни хоҳлаш ҳам депрессияга хос хусусиятдир.

5. Ўз-ўзини айбдор ҳис қилиш ва паст ўзини баҳолаш

Депрессияда бўлган одамлар ўзларини кўпинча айбдор ва қадрсиз ҳис қилади. Ҳар қандай кичик хато ёки ўтган воқеалар учун ўзини танқид қилишга мойил бўлади. Ушбу ҳис-туйғулар инсоннинг ўзига бўлган ишончини янада пасайтиради ва ҳаётдаги қийинчиликларни енгишга қобилиятсизлик ҳиссини кучайтиради. Ўзига нисбатан доимий салбий фикрлар депрессияни чуқурлаштириши мумкин.

6. Диққатни жамлашдаги қийинчиликлар

Агар сиз оддий кундалик вазифаларни бажаришда диққатни жамлашда муаммоларга дуч келсангиз, бу ҳам депрессиянинг аломати бўлиши мумкин. Депрессия одатда одамнинг фикрларини тарқоқ қилади ва унга бир нарсага эътибор қаратишни қийинлаштиради. Масалан, оддий қарорлар қабул қилишда қийналиш, ўқиётган ёки ишлаётганингизда диққатни сақлай олмаслик депрессияга хос ҳолатлардандир.

7. Ўз жонига қасд қилиш ҳақидаги фикрлар

Энг жиддий белгиларидан бири ўлим ёки ўз жонига қасд қилиш ҳақидаги фикрларнинг пайдо бўлишидир. Депрессияда бўлган одамлар кўпинча ўз ҳаётларининг ҳеч қандай қиймати йўқлигини ҳис қилишади ва муаммолардан чиқишнинг бошқа йўли йўқдек туюлади. Агар бундай фикрлар мавжуд бўлса, тезда профессионал ёрдам олиш зарур, чунки бу ҳаёт учун хавфли ҳолатдир.

8. Жисмоний белгилар

Депрессия нафақат руҳий ҳолатга, балки жисмоний саломатликка ҳам таъсир кўрсатади. Кўпинча бош оғриғи, ҳазм қилиш муаммолари, юрак уришининг тезлашиши каби жисмоний белгилар кузатилади. Ушбу аломатлар бошқа касалликлар билан боғлиқ бўлмаган ҳолда пайдо бўлиши мумкин ва депрессияга хос белгилар бўлиши мумкин.

9. Ижтимоий алоқалардан чекиниш

Депрессияда бўлган одамлар кўпинча ижтимоий алоқаларни чеклайди. Дўстлар, оила аъзолари ёки ҳамкасблар билан мулоқот қилишдан қочади, ижтимоий тадбирларга қатнашишни хоҳламайди. Бу эса ёлғизлик ҳиссини кучайтиради ва депрессияни янада оғирлаштиради.

Депрессияни қандай аниқлаш мумкин?

Депрессияни аниқлаш учун инсон ўз руҳий ҳолатига эътибор қаратиши керак. Юқоридаги белгиларни ўзингизда сезсангиз, ўз вақтида чора кўриш муҳимдир. Депрессияни ўзингизга қўйилган ташхис билан мустақил равишда аниқлаш қийин бўлиши мумкин, шунинг учун психолог ёки психиатрга мурожаат қилиш лозим.

Хулоса

Депрессия нафақат кайфиятни, балки инсоннинг умумий руҳий ва жисмоний саломатлигини бузувчи ҳолатдир. Кайфиятнинг узоқ вақт давомида пасайиши, қизиқишнинг йўқолиши, чарчоқ ва бошқа жисмоний ва руҳий аломатлар депрессиянинг белгилари бўлиши мумкин. Агар ушбу белгилар мавжуд бўлса, профессионал ёрдам олиш ва даволанишни ўз вақтида бошлаш депрессияни енгишда катта ёрдам беради.