Депрессиянинг асосий белгилари: Нималарга эътибор бериш керак?

Депрессиянинг асосий белгилари: Нималарга эътибор бериш керак?

Депрессия инсон руҳиятидаги энг кенг тарқалган муаммолардан бири бўлиб, у фақатгина кайфиятнинг пасайиши билан чекланмайди. Депрессиянинг белгиларини эрта аниқлаш ва унга муносиб ёрдам кўрсатиш муҳимдир. Қуйида депрессиянинг асосий белгиларига эътибор бериш керак бўлган жиҳатлар ҳақида маълумотлар келтирилган.

1. Кайфиятнинг узлуксиз пасайиши

Депрессиянинг энг кенг тарқалган белгилари бири кайфиятнинг пасайишидир. Одам узоқ вақт давомида (икки ҳафта ва ундан кўпроқ) қайғули, маъюс ёки бўш ҳис қилиши мумкин. Бу ҳолат ҳар куни кузатилиши ва ҳеч қандай маълум сабаб билан боғлиқ бўлмаслиги мумкин. Бу ҳислар инсоннинг кундалик ҳаётида қийинчиликларга олиб келади ва унинг иш фаолиятига, оила ёки дўстлар билан бўлган муносабатларига таъсир қилади.

2. Қизиқиш ва завқнинг йўқолиши

Одам илгари қизиққан ёки завқ олган нарсаларга нисбатан бефарқ бўлиб қолиши ҳам депрессия белгилари бўлиши мумкин. Масалан, одам илгари севган ҳобби ёки машғулотларга энди қизиқмайди, ҳеч қандай фаолликдан завқ олмайди.

3. Уйқу муаммолари

Депрессия кўпинча уйқу билан боғлиқ муаммоларни ҳам келтириб чиқаради. Одамларда уйқусизлик ёки аксинча, ҳаддан ташқари кўп ухлаш ҳолатлари кузатилиши мумкин. Баъзида одам тунда тез-тез уйғониши, уйқудан кейин ўзини тўлиқ дам олмагандек ҳис қилиши ёки кундуз кунлари ҳам доимий чарчоқни сезиши мумкин.

4. Энергия танқислиги ва чарчоқ

Депрессия билан оғриган одамларда кучли чарчоқ, заифлик ва энергиянинг етишмаслиги кенг тарқалган. Ҳатто энг оддий кундалик вазифалар ҳам одам учун оғир туюлиши мумкин. Ушбу белги ҳаёт сифатига сезиларли даражада таъсир кўрсатади, чунки одам ўзини доимий равишда чарчаган ҳис қилади.

5. Озиқланиш одатларининг ўзгариши

Депрессия одатда озиқланиш одатларига ҳам таъсир кўрсатади. Баъзи одамлар иштаҳани йўқотади ва озиб кетади, бошқаларда эса ортиқча иштаҳа пайдо бўлиб, ортиқча овқатланиш кузатилади. Бу ўзгаришлар тана вазнига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин.

6. Ўзини айбдор ёки қадрсиз ҳис қилиш

Депрессиянинг яна бир кенг тарқалган белгиси бу одамнинг ўзини айбдор, яроқсиз ёки қадрсиз ҳис қилиши. Бу ҳиссиётлар асоссиз бўлиши мумкин ва одам ўзини ҳар қандай кичик муаммоларда айбдор деб билади. Ўзига нисбатан ишончнинг йўқолиши ва доимий равишда ўзини танқид қилиш депрессияни янада чуқурлаштириши мумкин.

7. Диққатни жамлаш қийинлиги

Депрессия билан боғлиқ диққатни жамлашда қийинчиликлар ҳам тез-тез учрайди. Одам оддий қарорлар қабул қилишда ёки маълум бир нарсага эътибор қаратишда қийналиши мумкин. Бу ҳолат унинг иш фаолиятига ва кундалик ҳаётида муаммоларга олиб келади.

8. Ўлим ёки ўз жонига қасд қилиш фикрлари

Энг жиддий белгиларидан бири — ўлим ёки ўз жонига қасд қилиш ҳақидаги фикрларнинг пайдо бўлишидир. Бу фикрлар кўпинча ўзини бефойда ҳис қилиш, муаммолардан чиқиш йўли йўқлигига ишониш туфайли пайдо бўлади. Агар инсонда бундай фикрлар мавжуд бўлса, унга тезкор равишда ёрдам кўрсатиш лозим.

9. Жисмоний аломатлар

Депрессия нафақат руҳий ҳолатга, балки жисмоний ҳолатга ҳам таъсир кўрсатиши мумкин. Одамларда бош оғриғи, мушакларда оғриқ, меъда-ичак муаммолари, юрак уришининг тезлашиши ёки аксинча, секинлашиши каби жисмоний белгилар кузатилади. Ушбу аломатлар баъзан тиббий жиҳатдан тушунтириб бўлмайди, аммо улар депрессиянинг бир қисми бўлиши мумкин.

10. Ижтимоий алоқалардан чекиниш

Одам депрессия ҳолатида бўлса, у кўпинча дўстлар, оила аъзолари ёки ҳамкасблар билан алоқаларни чеклайди. Одамлар билан мулоқот қилишдан қочади, ижтимоий фаолликни йўқотади ва якка ҳолатга ўзини олиб боради.

Депрессияга қарши қандай чоралар кўриш керак?

Депрессиянинг дастлабки белгилари кузатилганда, одамларга ёрдам бериш муҳимдир. Дастлабки босқичларда қуйидаги усуллар фойдали бўлиши мумкин:

• Яқинлар билан суҳбат – Депрессияда бўлган одам кўпинча ўз ҳиссиётларини баҳам кўришга интилмайди. Шу сабабли, яқинлар билан очиқ мулоқот қилиш, уларни қўллаб-қувватлаш муҳимдир.
• Психотерапия – Профессионал ёрдам олиш депрессиядан чиқишнинг муҳим йўлларидан биридир. Психотерапевт ёрдамида инсон ўз муаммоларини таҳлил қилиш ва ечимини топишда муваффақият қозониши мумкин.
• Дори-дармонлар – Оғир ҳолларда антидепрессантлар тавсия қилиниши мумкин, аммо уларни фақат шифокор назорати остида қабул қилиш лозим.

Депрессия инсон ҳаётига катта таъсир кўрсатиши мумкин бўлган касалликдир. Шу сабабли, унинг белгилари сезиларли даражада пайдо бўлганда, мутахассисга мурожаат қилиш ва даволанишни бошлаш тавсия этилади.