Энг кенг тарқалган аллергия турлари ва уларнинг сабаблари

Энг кенг тарқалган аллергия турлари ва уларнинг сабаблари

Аллергия – бу инсон иммун тизимининг муайян моддаларни хавфли деб тан олишидан келиб чиқадиган ножўя реаксиялардир. Аллергик реактсиялар турли хил омилларга жавоб сифатида пайдо бўлиб, ҳар бир одамда ўзига хос тарзда ривожланиши мумкин. Аллергияга сабаб бўлувчи моддалар «аллергенлар» деб аталади. Қуйида энг кенг тарқалган аллергия турлари ва уларнинг сабаблари ҳақида маълумот берилади.

1. Чангга аллергия (полиноз)

Сабаблари: Чанг аллергияси, шунингдек, полиноз ёки мавсумий аллергия сифатида ҳам танилган, асосан гуллаётган ўсимликлар чанги туфайли ривожланади. Баҳор ва ёз фаслларида гуллар, дарахтлар, ўтлар чанг чиқаради ва бу чанг инҳалатсия қилинганда аллергик реактсиялар келтириб чиқаради. Бундан ташқари, чанг зарралари ҳаво орқали тарқалиб, кўзлар, бурун ва нафас йўлларига тушади.

Белгилар: Бурун оқиши, кўз ёшланиши, бурун тиқилиши, йўтал ва нафас олиш қийинчиликлари каби симптомлар бу аллергиянинг асосий белгиларидир. Баъзида бош оғриғи ва умумий ҳолдан тойиш ҳам кузатилади.

2. Озиқ-овқат аллергияси

Сабаблари: Баъзи озиқ-овқат маҳсулотлари организм томонидан бегона модда сифатида қабул қилинади ва бу аллергик реактсияларни келтириб чиқаради. Энг кўп учрайдиган озиқ-овқат аллергенлари орасида ёнғоқ, балиқ, денгиз маҳсулотлари, тухум, сут, буғдой ва соя киради.

Белгилар: Озиқ-овқат аллергияси кўпинча қорин оғриғи, кўнгил айниши, диарея, терида тошмалар, қичишиш ва баъзи ҳолларда оғир реактсиялар – анафилаксияни келтириб чиқариши мумкин. Ҳар бир одамда аллергик реактсиялар турлича кечади, айримларида ўлим хавфи ҳам мавжуд бўлиши мумкин.

3. Ҳайвонлар жунига аллергия

Сабаблари: Ҳайвонлар жунига аллергия, асосан, уй ҳайвонлари (мушуклар, итлар, қушлар) жунидаги оқсилларга организмнинг сезгирлиги туфайли юзага келади. Ҳайвонларнинг сочлари ёки жунлари аллергия келтириб чиқармайди, аксинча, улардаги тери зарралари, сийдик ва тупукдан келиб чиқадиган оқсиллар аллерген ҳисобланади.

Белгилар: Бурун оқиши, кўз қичишиши, нафас олиш қийинчиликлари ва тери тошмалари асосий симптомлар ҳисобланади. Айрим ҳолларда астмага ўхшаш белгиларга олиб келиши ҳам мумкин.

4. Моғор аллергияси

Сабаблари: Моғор аллергияси турли хил қўзиқоринларнинг спораларига қарши иммун тизимининг реактсияси туфайли ривожланади. Улар нам муҳитда осон ривожланади ва уйларда, ҳожатхона ва ҳаммомларда кўп учрайди.

Белгилар: Бурун оқиши, кўз ёшланиши, йўтал, тери қичишиши ва баъзида нафас олиш қийинчиликлари кузатилади. Моғор аллергияси узоқ муддат давом этса, нафас йўлларига жиддий зарар етказиши мумкин.

5. Доривор воситаларга аллергия

Сабаблари: Баъзи дорилар, масалан, антибиотиклар (пенитсиллин ва бошқа дорилар) ва оғриқ қолдирувчи воситалар (аспирин ва ибупрофен) организм томонидан ножўя қабул қилиниши мумкин. Ушбу дориларга нисбатан сезгирлик иммун тизимида ўзига хос антитаначалар ҳосил бўлишига олиб келади.

Белгилар: Тери тошмалари, қичишиш, шишиш, йўтал, ва оғир ҳолларда анафилактик шок каби симптомлар кузатилиши мумкин. Доривор аллергияга шифокор томонидан таҳлил қилиниб, керакли чоралар кўрилиши керак.

6. Кукунли аллергия

Сабаблари: Уй ичидаги чанг кукунлари (дуст митес) ва бошқа чанг зарралари одамлар учун аллерген бўлиши мумкин. Кукун аллергияси уй ичидаги гигиена ҳолати, намлик ва ҳавонинг тозалигига боғлиқ.

Белгилар: Бурун оқиши, бурун тиқилиши, кўз ёшланиши ва нафас олиш қийинчиликлари каби белгилар одатда кукунли аллергия белгилари ҳисобланади. Уй тозалиги ва ҳаво филтрлари бу аллергияга қарши курашда ёрдам беради.

Аллергиянинг олдини олиш

1. Аллергенлардан қочиш: Аллергия ривожланишига сабаб бўлувчи моддалар билан алоқани камайтириш энг самарали ҳимоя чораларидан биридир. Масалан, чанг мавсумида кўпроқ ёпиқ жойларда бўлиш ёки уй ҳайвонлари билан алоқа чекланиши мумкин.

2. Уйда гигиена қоидаларига риоя қилиш: Моғор, чанг ва кукунли аллергиялардан сақланиш учун уйда мунтазам тозаликни таъминлаш, ҳаво намлагичлардан фойдаланиш ва ҳожатхона, ҳаммом каби нам жойларда гигиенани назорат қилиш тавсия этилади.

3. Дори воситаларидан фойдаланиш: Аллергик реактсияларни камайтириш учун шифокор тавсияси билан антигистамин дорилар ва бошқа воситалар қўлланилиши мумкин. Оғир аллергик реаксияларда эпинефрин инжексияси керак бўлиши мумкин.

4. Соғлом турмуш тарзи: Иммун тизимни мустаҳкамлаш учун тўғри овқатланиш, мунтазам жисмоний машқлар ва етарлича уйқу муҳим аҳамиятга эга. Бу усул аллергик реактсияларни камайтиришга ёрдам беради.

Аллергия турли сабаблар билан ривожланиши мумкин ва ҳар бир одамда бу ҳолат ўзига хос тарзда намоён бўлади. Уларни ўз вақтида аниқлаш ва тўғри чоралар кўриш саломатликни сақлаш учун муҳим ҳисобланади.