Грипп ва иммунитет: Қандай қилиб кучайтириш мумкин?
Грипп (инфлуенза) — нафас йўлларига таъсир қилувчи вирусли касаллик бўлиб, одатда юқори тана ҳарорати, бош оғриғи, мушак оғриғи, йўтал ва чарчоқ каби симптомлар билан намоён бўлади. Иммунитет тизими организмни вируслар ва бактериялардан ҳимоя қилишда муҳим рол ўйнайди. Кучли иммунитет гриппни енгишда ва асоратларни олдини олишда ёрдам беради. Ушбу мақолада грипп пайтида иммунитетни қандай кучайтириш ва организмни вируслардан ҳимоя қилиш бўйича фойдали тавсиялар берилади.
1. Тўғри овқатланиш
Иммунитетни мустаҳкамлашнинг энг муҳим усулларидан бири бу тўғри овқатланишдир. Ратсионда витамин ва минералларга бой озиқ-овқатлар бўлиши иммунитет тизимини кучайтиришга ёрдам беради. Қуйидаги озиқ-овқатлар иммунитетни қўллаб-қувватлашда муҳим аҳамиятга эга:
- С витаминига бой маҳсулотлар: Апелсин, киви, лимон, грейпфрут каби мевалар организмни зарур С витамини билан таъминлайди. С витамини иммун тизимини мустаҳкамлаб, грипп ва бошқа инфексияларга қарши курашишга ёрдам беради.
- Синк: Иммунитет тизимининг фаолиятида синк муҳим рол ўйнайди. Синкга бой маҳсулотлар қовоқ уруғлари, ёнғоқ, мол гўшти ва балиқ ҳисобланади.
- Пробиотиклар: Пробиотиклар сақловчи маҳсулотлар (масалан, кефир, ёгурт) ичак микрофлорасини соғлом сақлаш орқали иммун тизимини қўллаб-қувватлайди. Ичакдаги фойдали бактериялар организмни вирус ва бактериялардан ҳимоя қилишда катта аҳамиятга эга.
2. Кўп дам олиш ва уйқу
Етарлича дам олиш ва уйқу иммун тизимини қўллаб-қувватлайди ва организмни вирусларга қарши кучли қилади. Уйқу давомида организмда тикланиш жараёнлари юз беради ва иммунитет кучаяди. Катта ёшдагилар учун тавсия этиладиган уйқу вақти кунига 7-8 соатни ташкил этади. Мунтазам равишда етарли уйқу олмаслик иммунитет тизимини заифлаштириши ва гриппга чалиниш хавфини ошириши мумкин.
Дам олиш эса организмни ортиқча стрессдан ҳимоя қилади. Грипп пайтида кўпроқ дам олиш ва ортиқча жисмоний фаолликдан сақланиш танага тикланиш учун имкон беради.
3. Суюқлик истеъмолини ошириш
Грипп пайтида организм сувсизланиши мумкин, шунинг учун суюқлик ичишни ошириш муҳимдир. Суюқлик ичиш организмни токсинлардан тозалашга ёрдам беради ва нафас йўлларини нам сақлайди. Кун давомида кўп миқдорда сув, мевали шарбатлар ва илиқ чойлар ичиш тавсия этилади.
Иссиқ чойлар, айниқса, асал ва лимон қўшилган чой, иммунитетни кучайтиради ва томоқ оғриғини енгиллаштиради. Булонлар ҳам иммун тизимини мустаҳкамлашда ва гриппни тезроқ енгишда фойдали.
4. Жисмоний машқлар
Мунтазам жисмоний машқлар қилиш иммунитет тизимини кучайтиришга ёрдам беради. Машқлар қонни ҳаракатлантиради ва иммун ҳужайраларининг вирус ва бактерияларга қарши курашини тезлаштиради. Шунингдек, жисмоний фаоллик стрессни камайтиради ва умумий саломатликни яхшилайди. Ўртача даражадаги мунтазам жисмоний машқлар (масалан, юриш, югуриш ёки сузиш) иммунитетни кучайтиради.
Аммо грипп пайтида ортиқча жисмоний юкланишдан сақланиш керак. Тана вирус билан курашаётгани учун касаллик даврида енгил машқлар ёки қисқа юришлар билан чекланиш тавсия этилади.
5. Витамин Д олиш
Витамин Д иммунитет тизими учун жуда муҳим бўлиб, у нафас йўлларини инфексиялардан ҳимоя қилишда катта рол ўйнайди. Витамин Д етишмовчилиги грипп ва бошқа инфексияларга чалиниш хавфини ошириши мумкин. Қуёш нури витамин Д нинг асосий манбаи ҳисобланади. Кунига 15-20 дақиқа давомида қуёшда бўлиш организмни ушбу витамин билан таъминлайди. Агар қуёш нури етарли бўлмаса, балиқ, тухум сариғи ва қўзиқорин каби озиқ-овқатларни истеъмол қилиш тавсия этилади.
Шунингдек, витамин Д қўшимчалари қабул қилиш орқали организмни бу витамин билан таъминлаш мумкин, лекин олдин шифокор билан маслаҳатлашиш зарур.
6. Стрессни бошқариш
Стресс иммунитет тизимини заифлаштирувчи асосий омиллардан биридир. Доимий стресс даражаси иммунитетни сусайтириб, организмни вирусларга қарши кураша олмаслигига олиб келади. Стрессни бошқариш учун медитатсия, чуқур нафас олиш техникалари ёки ёга каби дам олиш машқларини бажариш тавсия этилади. Дам олиш техникалари асаб тизимини тинчлантиради ва иммунитетни мустаҳкамлашга ёрдам беради.
Шунингдек, мунтазам дам олиш ва севимли машғулотлар билан шуғулланиш стрессни камайтиришга ва саломатликни сақлашга ёрдам беради.
7. Гигиенага риоя қилиш
Гигиена қоидаларига риоя қилиш иммунитет тизимининг вируслар ва бактериялар билан курашишига ёрдам беради. Мунтазам равишда қўлларни совун билан ювиш, аксирганда ёки йўталаётганда бурун ва оғизни ёпиш грипп тарқалишини олдини олишда муҳимдир. Шунингдек, юз, бурун ва кўзларга тегмаслик орқали вируслар танага киришидан сақланиш мумкин.
Хулоса
Грипп пайтида иммунитет тизимини кучайтириш касалликни енгиш ва асоратларнинг олдини олишда катта аҳамиятга эга. Тўғри овқатланиш, кўп дам олиш, суюқлик истеъмолини ошириш ва мунтазам жисмоний машқлар қилиш иммунитетни қўллаб-қувватлайди. Шунингдек, стрессни бошқариш ва гигиенага риоя қилиш гриппдан ҳимояланишда самарали чоралар ҳисобланади. Ушбу тавсияларга риоя қилиб, иммунитетни кучайтириш ва гриппни енгиш имкониятини ошириш мумкин.
