Мева ва сабзавотларга аллергия: Сабаблари ва даволаш йўллари

Мева ва сабзавотларга аллергия: Сабаблари ва даволаш йўллари

Мева ва сабзавотларга аллергия кўпинча озиқ-овқат аллергияси сифатида намоён бўлиб, баъзи одамларда жиддий ноқулайликларга олиб келади. Бу аллергия иммун тизимининг мева ёки сабзавотларнинг таркибидаги оқсилларга нисбатан сезгирлиги натижасида келиб чиқади. Ушбу аллергик реаксиялар турли хил симптомлар билан ифодаланади ва баъзан организм учун хавфли ҳолатларга олиб келиши мумкин. Ушбу мақолада мева ва сабзавотларга аллергиянинг сабаблари, симптомлари ва даволаш йўллари ҳақида батафсил маълумот берилади.

Мева ва сабзавотларга аллергиянинг сабаблари

Мева ва сабзавотларга аллергиянинг асосий сабаби уларнинг таркибидаги оқсиллар билан боғлиқ. Иммун тизими бу оқсилларни хавфли деб қабул қилади ва уларга қарши антитаналар ишлаб чиқаради. Натижада, организм аллергик реактсияларни келтириб чиқаради. Мева ва сабзавотларга аллергия кўпинча полен озиқ-овқат синдроми (орал аллергия синдроми) билан боғлиқ. Бу ҳолатда одамлар ўсимлик чангига аллергияси бўлганида, мева ва сабзавотлардаги ўхшаш оқсилларга нисбатан ҳам сезгир бўладилар.

Қуйида мева ва сабзавотларга аллергияни келтириб чиқариши мумкин бўлган асосий сабаблар келтирилган:

1. Полен озиқ-овқат синдроми (орал аллергия синдроми)
   Одамлар полен чангига аллергия бўлганда, мева ва сабзавотларга нисбатан ҳам ўхшаш аллергик реактсиялар юзага келиши мумкин. Бу ҳолатда баъзи мевалар ва сабзавотлар организм томонидан чангга ўхшаш моддалар сифатида қабул қилинади. Масалан, олма, гилос, шафтоли ва ўрик каби мевалар ўсимлик чангига аллергияси бўлган одамларда симптомларни кучайтириши мумкин.
2. Мева ва сабзавотлардаги табиий ҳимоя моддалари
   Баъзи мева ва сабзавотлар ўзларини зараркунандалардан ҳимоя қилиш учун табиий кимёвий моддаларни ишлаб чиқаради. Ушбу моддалар баъзи одамлар учун аллерген бўлиши мумкин. Масалан, латексга аллергияси бўлган одамларда банан, киви ёки авокадо каби меваларга аллергик реактсиялар кузатилиши мумкин.
3. Иссиқликка сезгир оқсиллар
   Кўпгина мева ва сабзавотларда мавжуд бўлган оқсиллар иссиқликка нисбатан сезгир бўлади. Шу сабабли, уларни пишириш ёки қайнатиш натижасида бу оқсиллар парчаланган ҳолда бўлади ва аллергик реаксиялар камаяди. Аммо хом мева ёки сабзавотларни истеъмол қилишда аллергик симптомлар кучайиши мумкин.

Мева ва сабзавотларга аллергиянинг белгилари

Мева ва сабзавотларга аллергия одатда истеъмол қилинганидан сўнг бир неча дақиқа ичида намоён бўлади. Аллергик реаксиялар кўпинча оғиз, томоқ ва нафас олиш йўлларига таъсир қилади. Қуйида бу аллергиянинг кенг тарқалган белгилари келтирилган:

1. Оғиз ва томоқдаги симптомлар
   Мева ва сабзавотларга аллергия кўпинча оғиз ва томоқда қичишиш, куйиш ҳисси ва шишиш каби симптомлар билан бошланади. Оғиздаги қизариш ва қичишиш, тил ва лаблар шишиши аллергиянинг биринчи белгиларидан биридир.
2. Тери реаксиялари
   Терида қичишиш, тошмалар ёки уртикария (тошма ва қизариш) пайдо бўлиши мумкин. Бу симптомлар кўпинча мева ёки сабзавот истеъмол қилинганидан сўнг қисқа вақт ичида пайдо бўлади.
3. Нафас олиш қийинчиликлари
   Нафас йўлларининг торайиши ёки бурун тиқилиши мева ва сабзавотларга бўлган аллергиянинг жиддий белгиларидан бири ҳисобланади. Баъзи ҳолларда бу симптомлар астма билан боғлиқ бўлиши ҳам мумкин.
4. Кўз ёшланиши ва аксириш
   Мева ва сабзавотлар истеъмол қилингандан кейин кўз ёшланиши, аксириш ва бурун оқиши каби симптомлар кузатилиши мумкин. Бу белгиларга баъзан қаттиқ аксириш ва буруннинг тиқилиши ҳам қўшилади.
5. Ошқозон-ичак симптомлари
   Мева ёки сабзавотларга аллергия ошқозон-ичак тизимига таъсир қилиши мумкин. Кўнгил айниши, қусиш, қорин оғриғи ва диарея бу аллергиянинг кенг тарқалган симптомларидандир.
6. Анафилаксия
   Жуда кам ҳолларда, аммо хавфли бўлган анафилаксия ривожланиши мумкин. Бу ҳаёт учун хавфли аллергик реаксия бўлиб, нафас олиш қийинчиликлари, қон босимининг тушиши ва онгнинг йўқолиши билан намоён бўлади. Бундай ҳолатда тезкор тиббий ёрдам кўрсатилиши керак.

Мева ва сабзавотларга аллергияни даволаш усуллари

Мева ва сабзавотларга аллергияни даволаш симптомларни бошқариш ва аллергик реактсияларнинг олдини олишга қаратилган. Қуйида аллергияни бошқариш ва даволаш бўйича самарали усуллар келтирилган:

1. Аллерген маҳсулотлардан қочиш
   Аллергияга сабаб бўлувчи мева ёки сабзавотлардан воз кечиш – аллергияни олдини олишнинг энг самарали усули ҳисобланади. Одамлар ўзларига аллерген бўлган маҳсулотлардан сақланишлари ва уларни истеъмол қилмасликлари лозим. Озиқ-овқат ёрлиқларини диққат билан ўқиб, таркибида аллерген маҳсулотлар бор-йўқлигини текшириш ҳам муҳимдир.
2. Антигистамин дорилар
   Аллергик реактсияларни камайтириш учун антигистамин дорилар кенг қўлланилади. Бу дорилар қичишиш, тери тошмалари ва бошқа аллергик симптомларни енгиллаштиришда ёрдам беради.
3. Иммунотерапия
   Агар мева ва сабзавотларга аллергия жуда кучли бўлса, шифокор иммунотерапия (аллергия ўқ-дори) тавсия қилиши мумкин. Бу усул организмни аллергенларга нисбатан мослаштиради ва вақт ўтиши билан аллергик реактсияларни камайтиради.
4. Пишириш ва қайнатиш
   Мева ва сабзавотларни пишириш ёки қайнатиш орқали уларнинг таркибидаги аллерген оқсилларни парчалаш мумкин. Бу усул кўп ҳолларда симптомларни камайтиради ва мева ёки сабзавотларни хавфсиз истеъмол қилиш имконини беради.
5. Тиббий ёрдам
   Оғир аллергик реактсиялар ёки анафилаксия ҳолатларида зудлик билан тиббий ёрдамга мурожаат қилиш лозим. Бундай вазиятларда эпинефрин инъэктсияси ёрдамида аллергик реактсияни тезда бошқариш мумкин.

Хулоса

Мева ва сабзавотларга аллергия турли сабаблар туфайли келиб чиқиши мумкин, айниқса полен озиқ-овқат синдроми ва табиий ҳимоя моддалари билан боғлиқ бўлган ҳолатлар кўп учрайди. Аллергик симптомларни бошқариш учун аллерген маҳсулотлардан сақланиш, антигистамин дорилар ва пишириш усулларини қўллаш мумкин. Ҳар қандай аллергик реаксия юзага келганда шифокор билан маслаҳатлашиш ва тўғри чораларни кўриш муҳимдир.