Ўпка саратонининг асосий белгилари: Нималарга эътибор бериш керак?
Ўпка саратони дунё бўйлаб энг кўп тарқалган ва хавфли ўсма касалликларидан бири ҳисобланади. Бу касаллик эрта босқичда кам сезилади, аммо кейинги босқичларда жиддий аломатлар пайдо бўлади. Ўпка саратонининг белгилари бошқа касалликлар билан ҳам ўхшаш бўлгани сабабли, одамлар кўпинча бу белгиларни эътиборсиз қолдириши мумкин. Бу мақолада ўпка саратонининг асосий белгиларини аниқлашга ва нима учун уларга эътибор бериш кераклигини кўриб чиқамиз.
1. Доимий йўтал
Ўпка саратонининг энг кенг тарқалган белгиларидан бири доимий ва кучли йўтал ҳисобланади. Агар йўтал бир неча ҳафта давомида тўхтамаса, айниқса, чекувчилар орасида бу белги жиддий кўриб чиқилиши лозим. Йўтал кўпинча қуруқ бўлиши мумкин, аммо баъзида йўтал вақтида қон аралаш балғам пайдо бўлиши ҳам мумкин. Бу, айниқса, жиддий белгидир ва зудлик билан шифокор маслаҳатини талаб қилади.
2. Нафас қисиши
Ўпка саратони ривожланган сари, беморда нафас қисиши ва нафас олишда қийинчиликлар кузатилади. Кундалик ишлар ёки жисмоний фаоллик пайтида бирданига пайдо бўладиган нафас қисиши ҳам ўпка саратонининг белгиси бўлиши мумкин. Агар одам олдин ҳеч қандай нафас олиш билан боғлиқ муаммоларга дуч келмаган бўлса ва тўсатдан нафас қисиши пайдо бўлса, бу аломат эътиборсиз қолдирилмаслиги керак.
3. Кўкрак оғриғи
Кўкрак қафасида пайдо бўладиган ўткир ёки доимий оғриқ ўпка саратони ривожланаётганидан дарак бериши мумкин. Ушбу оғриқ баъзан чуқур нафас олганда ёки йўталаётганда кучаяди. Агар оғриқ узоқ вақт давом этса ва кучайиб борса, бу ўпка тўқималарида ўсма мавжудлигидан далолат беради. Бу ҳолатда ҳам шифокорга мурожаат қилиш муҳимдир.
4. Овозда ўзгариш
Ўпка саратони баъзан овозда ўзгаришга олиб келиши мумкин. Овознинг хириллаши ёки шовқинли чиқиши одатда овоз боғламларига таъсир қилган саратон ўсмаси натижасида содир бўлади. Агар бундай овоз ўзгариши бир неча ҳафтадан узоқроқ давом этса ва бошқа сабабсиз пайдо бўлса, бу жиддий белгидир.
5. Вазн йўқотиш ва иштаҳа пасайиши
Ўпка саратони тананинг умумий ҳолатига сезиларли таъсир кўрсатади. Касаллик ривожланиши билан беморлар тез ва сезиларли даражада вазн йўқотиши мумкин. Бунга иштаҳанинг кескин пасайиши сабаб бўлади. Агар инсон ҳеч қандай сабаб бўлмасдан тез вазн йўқотаётган бўлса, бу ҳам ўпка саратони ёки бошқа хавфли касалликнинг белгиси бўлиши мумкин.
6. Доимий чарчоқ
Ўпка саратони беморларнинг жисмоний фаоллигини камайтиради ва доимий чарчоқ ҳисси пайдо бўлишига олиб келади. Агар инсон етарли даражада дам олганига қарамасдан, ўзини чарчаган ва заиф ҳис қилса, бу ўпка саратони белгилари қаторида бўлиши мумкин. Доимий чарчоқ оддий кундалик вазифаларни бажаришда қийинчилик туғдириши мумкин.
7. Бошқа аломатлар
Юқоридаги белгилардан ташқари, ўпка саратони билан боғлиқ бошқа аломатлар ҳам мавжуд. Масалан, бўйин ва юзда шиш пайдо бўлиши, ўпкада суюқлик тўпланиши ва суюқлик туфайли нафас олишда янада қийинчиликлар кузатилиши мумкин. Баъзи ҳолларда ўпка саратони суякларда ҳам оғриқ келтириши мумкин, айниқса, касаллик бошқа аъзоларга тарқалган бўлса.
Диагностика ва шифокор маслаҳатлари
Ўпка саратони белгилари сезиларли бўлганда дарҳол тиббий ёрдамга мурожаат қилиш лозим. Диагностика жараёнида шифокор рентген, компютер томографияси (КТ) ва биопсия каби усуллардан фойдаланиши мумкин. Вақтида ташхис қўйиш ва даволаш касалликнинг ривожланишини тўхтатишга ва беморнинг умрини узайтиришга ёрдам беради.
Хулоса
Ўпка саратонининг дастлабки белгилари кўпинча бошқа касалликлар билан аралашиб кетиши мумкин, аммо уларни эътиборсиз қолдириш жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин. Доимий йўтал, нафас қисиши, кўкрак оғриғи, овоздаги ўзгаришлар ва вазн йўқотиш каби белгиларни сезганингизда дарҳол шифокорга мурожаат қилиш тавсия этилади. Касалликни эрта аниқлаш ва даволаш имконияти яхшироқ натижаларга олиб келиши мумкин. Шу сабабли, соғлиқни сақлаш учун ҳар қандай ўзгаришларга эътибор бериш муҳимдир.
